Als je gezicht een open boek is
Kinderen die gewend zijn hun omgeving voortdurend te scannen op (on)veiligheid, hebben grote voelsprieten voor oordelen, afkeuring en de mate waarin de ander zijn verhaal aankan.
Praten met kinderen over seksueel misbruik
In de categorie praten met kinderen over kindermishandeling is praten over seksueel misbruik misschien wel het allermoeilijkst. Voor kinderen zelf, maar ook voor professionals. De belangrijkste tips: durf te zien en durf te luisteren.
Wat kun je wél doen?
Als er grote dingen aan de hand zijn, kunnen kleine dingen het verschil maken. Hoe hou je vol als je het gevoel hebt dat je maar weinig kunt betekenen?
Als emoties heftig zijn
Schuldgevoelens, angst, verdriet, woede, schaamte, wanhoop, frustratie, eenzaamheid… allemaal emoties die kunnen opkomen tijdens een gesprek met een kind over zijn onveilige thuissituatie. Als je zulke grote emoties ziet bij een kind, kan dat ook voor jou heftig en confronterend zijn. Ook kun je er als professional onzeker van worden: hoe ga je het beste om met de gevoelens van het kind? Hoe zorg je ervoor dat je het kind niet nog meer belast? Ben jij wel de juiste persoon om deze emoties op te vangen?
En als het kind dat nou niet wil?
Gesprekken met kinderen over hun onveilige thuissituatie kunnen lastig zijn. Eén van de ingewikkelde dingen tijdens zo’n gesprek kan zijn dat een kind niet verder wil, waar jij als professional juist verder móet. Een kind dat bijvoorbeeld niet wil dat je met zijn ouders bespreekt wat jullie hebben besproken. Of zegt dat het verder absoluut geen hulp wil.
Claimend gedrag: begrenzen of serieus nemen?
Misschien ken je het wel: een kind dat na een gesprek met jou steeds weer bij je aanklopt. Hij stuurt appjes, staat om de haverklap in je kantoor, blijft hangen na een afspraak, kijkt opzichtig treurig als je voorbijloopt of stuurt privé-berichtjes via social media. Het kind (of de jongere) vraagt direct of indirect dus om jouw aandacht. Dat kan zover gaan, dat je het gedrag als vervelend gaat ervaren. In je hoofd of met collega’s onderling spreek je soms misschien van aandachttrekken, claimen of testen.
Seks en grenzen, hoe begin je erover?
Naast een cognitieve, sociale, emotionele en motorische ontwikkeling maken kinderen ook een seksuele ontwikkeling door. Als je als professional wilt helpen om (on)veiligheid thuis in kaart te brengen, te verbeteren of te monitoren, is dit dus één van de ontwikkelingsgebieden die aandacht verdient in je gesprekken.
Fantasie, maak er gebruik van!
Veel professionals vinden het weleens lastig om met de fantasie van jonge kinderen om te gaan in gesprekken over geweld of verwaarlozing: klopt het wel wat een kind zegt? Vooral jonge kinderen maken veel gebruik van hun fantasie. En ze vertellen ons er doorgaans niet bij wanneer ze dit wel of niet doen.
Hoe voorkom je valse verwachtingen?
‘Als ik aan een kind vraag naar wat hij (anders) zou willen, wek ik dan geen valse verwachtingen?’ ‘Ik ben geen hulpverlener, dus ik wil niet zeggen dat ik het kind ga helpen, want dat is helemaal niet zo.’ ‘Ik kan wel zeggen dat we hulp gaan regelen, maar de wachtlijsten zijn zo lang, dat ik volgens mij maar beter niet kan aankondigen dat er hulp komt, om teleurstellingen te voorkomen. Maar ja, dan is het voor een kind ook raar dat ik wel met hem in gesprek ga en er vervolgens niks gebeurt.’
Als de actualiteit beangstigend is
Heftige gebeurtenissen in het nieuws kunnen beangstigend zijn voor kinderen. Het is altijd belangrijk om hier zorgvuldig mee om te gaan en naast gedoseerde informatie ook geruststelling te geven.
Bij kinderen die onveilig opgroeien is extra aandacht op z’n plaats: als je je toch al (vaak) angstig of onveilig voelt, kan een confrontatie met heftig nieuws het basisgevoel van angst en onveiligheid vergroten
Heeft een gesprek zonder vertrouwensband wel zin?
Sommige professionals gaan vanwege hun functie en taak maar eenmalig of met grote tussenpozen in gesprek met een kind. Van die professionals krijg ik soms de vraag of het zin heeft om met een kind in gesprek te gaan, terwijl je geen vertrouwensband hebt.
De gezonde boodschap
Kinderen en jongeren die te maken hebben met geweld, verwaarlozing of misbruik, hebben lang niet altijd een beeld van wat wel of niet normaal is aan hun situatie. De situatie waarin ze opgroeien is hun ‘normaal’.